ABD Lider Yardımcısı ve lider adayı Kamala Harris’in San Francisco’daki bir bağış aktifliğine katılmak için yola çıktığı sırada konvoyu, otonom araç teknolojisiyle tanınan Waymo’ya ilişkin bir robotaksi tarafından durduruldu.
Olay, aracın bir U dönüşü yapmaya çalışırken yolda sıkışmasıyla meydana geldi.
Trafik polisi müdahale etti
Robotaksi, dönüşünü tamamlayamayınca Harris’in konvoyu da beklemek zorunda kaldı.
Sonunda bir
polis memuru direksiyona müdahale ederek aracı yol kenarına çekti
ve konvoyunda ortalarında olduğu trafiği ulaşıma açtı.
Waymo yetkilileri, aracın kent içi trafikte güçlü bir dönüş gerçekleştirmeye çalıştığını ve bu durumun otonom araçların trafikte karşılaşabileceği zorlukların bir örneği olduğunu belirterek
bu durumun çok olağan olduğunu savundu.
San Francisco dışında Phoenix, Austin ve Los Angeles üzere kentlerde de hizmet veren Waymo ise bu teknolojinin kazalardan kaçınma konusunda insan şoförlere nazaran üç kat daha âlâ olduğunu sav ediyor.
Waymo’nun şu anda 778 adet şoförsüz robotaksi aracı olduğu ve bu araçların aylık 400 bin yolcu taşıdığı biliniyor.
Sosyal medyada viral oldu
Trajikomik olay, toplumsal medyada süratle yayıldı. Şoförsüz araç teknolojisinin hala birçok eksikliği olduğu tartışmalarını da tekrar gündeme getirdi.
Güvenlik telaşlarını artırdı
Waymo yetkililerinin savunmasını yetersiz bulanlar bu olayın, kamusal güvenlik telaşlarını artırdığı ve şoförsüz araçlara yönelik düzenleyici tedbirlerin sıkılaştırılması gerektiği konusunda daha fazla baskı yapılması gerektiğini tabir etti. Ayrıyeten birtakım kullanıcılar, şoförsüz araç teknolojisi her geçen gün gelişse de, bu cins kazalar ve beklenmedik olayların teknolojinin henüz
insan müdahalesine büsbütün gerek kalmadan işleyemediğini
gösterdiğini lisana getirdi.
Sürücüsüz araçların kaza karnesi
Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Karayolu Trafik Güvenliği Yönetimi (NHTSA) bilgilerine nazaran, 2023 yılı itibariyle şoförsüz araçların karıştığı 956 kaza kaydedildi ve bu kazalarda 14 kişi öldü, 49 kişi ise yaralandı.
Ulusal Karayolu Trafik Güvenliği Yönetiminin (NHTSA) internet sayfasında paylaşılan rapora nazaran, oto-pilot uygulamasına sahip araçlar ortasında Temmuz 2021’den bu yana gerçekleşen 367 kazadan 273’üne Tesla araçların karıştığı belirtildi.
NHTSA’ya yıl içinde tüm kaza kayıtlarını bildiren araba üreticileri ortasında Tesla’dan sonra araçları en çok kazaya karışan ikinci firmanın 90 kazayla Honda, üçüncüsünün 10 kazayla Subaru olduğu bilgisi paylaşılırken, en çok kazanın gerçekleştiği üç eyalet sırasıyla California (125), Florida (34) ve Texas (33) oldu.
Geçmişte yaşanan birtakım şoförsüz araç vukuatları
Sürücüsüz araçların karıştığı kimi kazalar ise şöyle:
Uber otonom aracının birinci ölümlü kazası (Arizona, 2018)
2018 yılında, Uber’in test kademesindeki Volvo marka şoförsüz bir aracı, ABD’nin Arizona eyaletinde elinde tuttuğu bisikletle yaya olarak karşıdan karşıya geçmeye çalışan 49 yaşındaki Elaine Herzberg’e çarparak vefatına neden oldu.
Bu, şoförsüz araçların karıştığı birinci ölümlü kaza olarak kayıtlara geçti.
Kazanın akabinde Uber, şoförsüz araç testlerini süreksiz olarak durdurdu.
Bu olay, Amerika Ulusal Ulaştırma Güvenliği Kurulu (NTSB) tarafından ayrıntılı halde incelendi. Elde ettiği ayrıntıları paylaşan NTSB, dikkat çeken sonuçlar ortaya koydu. Örneğin kazanın olduğu gece hayatını kaybeden Elaine Herzberg, siyah bir kıyafet giyiyordu. Yanında gittiği bisikleti üzerinde de bir yansıtma bulunmayan bayan, sokak aydınlatmasının olmadığı bir yerden karşıya geçmeye çalıştı. Bayanı çarpmadan 6 saniye evvel algılayan lakin üstteki nedenlerden ötürü “bilinmeyen obje” olarak algılayan şoförsüz araç, 1,3 saniye kala bisikleti belirleyerek acil fren hareketi yapılması gerektiğini bildirdi. Fakat bu da sistem tarafından “düzensiz davranışı azaltma sistemi” nedeniyle faal edilmedi. Tüm bunlar birleştiği vakit kanında marijuana ve metamfetamin bulunan bayan önemli bir darbe alarak hayatını kaybetti.
Direksiyon başında bulunan test gözlemcisi Rafaela Vasquez olay anında telefonu ile oynadığı için yola bakmıyordu.
Bu yüzden Maricopa Yüksek Mahkemesinden bir yargıç Vasquez’i hatalı buldu ve onu, üç yıl kontrollü hürlük cezasına çarptırdı.
Tesla otopilotuyla birinci ‘ölümlü’ kaza (Florida, 2016)
Tesla’nın otopilot modunda seyreden bir aracı, 7 Mayıs 2016 Florida’da bir tırın altına girdi ve şoför Joshua Brown hayatını kaybetti. Tesla’nın otopilot sisteminin sınırlamaları ve şoförsüz teknolojilerin güvenliği konusunda büyük tartışmalara yol açan olay da aile ise Tesla’yı suçlamaması dikkat çekti.
Joshua Brown’ın ailesi kazanın Tesla’nın otopilotundan kaynaklanmadığını şöyle açıkladı:
“Aracın oğlumuzu öldürdüğünü tekraren duyduk. Durum bu türlü değil. Joshua ve Tesla’nın özelliklerinin, otomobilin önündeki tırın sola dönüşünü fark edemeyecekleri küçük bir vakit aralığı vardı. Beşerler her gün otomobil kazalarında ölürler. Bunların birçoklarına, dikkat eksikliği yahut tehlikeyi görememe neden olur. Joshua inandı ve ailemiz arabalara giren yeni teknolojinin ve otonom sürüşe geçişin birçok can kaybını önlediğine inanmaya devam ediyor. Değişim her vakit risklerle birlikte gelir ve vefatlar için sıfır tolerans büsbütün yenilik ve gelişmeleri durdurur. “
Apple mühendisinin feci mevti (Kaliforniya, 2018)
Apple mühendisi Walter Huang, 23 Mart 2018’de Kaliforniya’da Tesla Model X aracını kullanırken, Mountain View bölgesinde bir beton bariyere çarparak hayatını kaybetti. Huang, aracını Tesla’nın “Otopilot” modunda sürüyordu ve kazanın meydana geldiği sırada aracın kendi kendine sürüş özelliği devredeydi. Tesla, kazadan sonra yaptığı açıklamada, kazadan evvel Huang’ın sistem tarafından birkaç defa uyarıldığını, fakat müdahale etmediğini belirtti.
Huang’ın ailesi, Tesla’ya karşı ihmal nedeniyle dava açtı ve Tesla’yı, otonom sürüş sisteminin yanlış yönlendirdiği gerekçesiyle suçladı. Tesla ise kazanın sorumluluğunu sistemin değil, Huang’ın ihtarlara karşın müdahale etmemesine bağladı.
2022 yılında, mahkeme davası devam ederken ABD Ulusal Taşımacılık Güvenlik Kurulu (NTSB) kazanın nedeni olarak hem şoförün dikkatsizliğini hem de Tesla’nın şoför yardım sistemi üzerindeki yetersiz kontrolü gösterdi.
Hukuki uğraş uzlaşmayla sona erdi
Apple mühendisi Walter Huang’ın ailesi ile Tesla ortasındaki tüzel uğraş, mahkemeye taşınmadan evvel bir uzlaşma ile sonuçlandı. Ulaşılacak muahedenin ayrıntıları ve tazminat ölçüsünün bâtın tutulduğu, mutabakatın yargıç onayı beklediği ve 11 Nisan’da (bugün) yapılacak duruşma ile netlik kazanacağı belirtiliyor. Kaliforniya Ulaştırma Bakanlığı’nın da davada ismi geçen bir öteki taraf olarak itiraz hakkı bulunuyor.
Tesla’nın ‘otomatik pilotu’ polis aracına çarptı (Kaliforniya, 2018)
ABD’nin Kaliforniya eyaletinde Tesla Model S aracını otomatik pilotta kullanan bir bayan, park halinde polis aracına çarptı. Kazada talih yapıtı can kaybı olmazken Tesla şoförü hafif yaralandı. Son olayla birlikte Tesla’nın otomatik pilot özelliğinin güvenirliğiyle ilgili tartışmalar yine başladı.
Benzer bir olay, ABD’nin Michigan eyaletinde 18 Mart 2021’de de yaşandı.
ABD’nin Michigan eyaletinde otomatik pilot özelliğiyle ilerleyen Model Y Tesla, yolun kenarındaki polis arabasına çarptı. Polisler o sırada Eaton vilayetindeki otoyolda, bir şoförün yoldan geçen geyiğe vurduğu bir öteki kazayla ilgileniyordu. Araçta bulunan ve kimliği açıklanmayan 22 yaşındaki şoför ya da polis memurlarından hiç biri olayda yaralanmadı. Öte yandan polis aracının sol art tamponu dağılırken, Tesla’nın da sağ ön teker tarafı parçalandı.
Almanya’da 3 Ocak 2023’te otopilot modu açılan bir Tesla, tam 15 dakika boyunca polisten kaçtı. Şoförün uyuduğu tespit edildi, 45 yaşındaki kişi hakkında soruşturma başlatıldı.
Sürücüsüz otobüs birinci gününde kaza yaptı (Las Vegas, 2017)
Las Vegas’ta 9 Kasım 2017’de test edilen şoförsüz bir Navya otobüsü, hizmetteki daha birinci gününde bir kamyonla çarpıştı. Kazada yaralanan olmazken, olayın kamyonun şoförünün kusuru sonucu yaşandığı vurgulandı. Polis daha sonra kamyon sürücüsüne ceza kesti. Kazanın akabinde otonom otobüs testleri kısa müddetliğine askıya alındı.
Sürücüsüz araçlarla ilgili yasa çalışmaları
ABD
’de şoförsüz araçların kullanımı hala test evresinde lakin kimi eyaletler bu teknolojinin trafiğe çıkmasına müsaade vermeye başladı. Örneğin, Arizona, Kaliforniya ve Nevada eyaletlerinde şoförsüz araçlara dair düzenlemeler bulunuyor. Bu eyaletlerde otonom araçlar hudutlu bölgelerde hizmet verebiliyor. Fakat otonom araçların karıştığı kazalardan sonra, trafik cezalarına ait yasal boşluklar dikkat çekmeye başladı. Şoförsüz araçların karıştığı kazalarda sorumlulukların kime ilişkin olacağı, teknoloji geliştiricilerinin ve araç sahiplerinin nasıl cezalandırılacağı hala tartışma konusu.
AB’de sıkı tedbirler yolda
Avrupa Birliği (AB) ülkeleri,
şoförsüz araç teknolojisine yönelik sıkı düzenlemeler getiriyor.
Almanya,
2021 yılında otonom araçların muhakkak şartlar altında halka açık yollarda kullanılmasına müsaade veren bir yasa çıkardı. Fakat bu araçlar, bir insan şoförün müdahale edebileceği formda tasarlanmış olmak zorunda.
Avrupa’da da otonom araçların trafik cezalarına tabi tutulması gündemde,
fakat uygulamada şimdi tam manasıyla bir düzenleme bulunmuyor.
Sürücüsüz araçlara trafik cezası uygulanıyor mu?
Şu anda şoförsüz araçlar için direkt trafik cezası uygulaması muhakkak ülkelerde yok. Lakin ABD’de Waymo ve Tesla üzere şirketler, otonom araçlarının kazalara karışması durumunda, araç sahiplerine yahut şirketlerine sorumluluk yükleneceği istikametinde düzenlemelerle karşı karşıya.
Avrupa’da ise şoförsüz araçlar için sigorta mecburiliği getirildi, bu sayede kazaların mali sorumluluğu sigorta şirketleri tarafından karşılanıyor.
Ayrıyeten, Almanya’da yeni maddelerle şoförsüz araçlar için sıkı bir kontrol düzeneği uygulanması bekleniyor.
