Ozan Ömer Kadüker- Taciz, şantaj, dolandırıcılık… Bazı çevrimiçi platformlardaki kümeler adeta “sanal mafya” üzere çalışıyor. Kümelerin üyeleri ise çoğunlukla 12-20 yaş aralığındaki gençler. Kimi zaman çocukların fotoğraflarını, görüntülerini kaydedip şantaj yapıyorlar, kimi vakit yasa dışı yollarla kişisel datalara ulaşıyorlar. Mağdurların çoğu yeniden 18 yaşından küçük. Kredi kartı bilgilerini ele geçirme, hayvanlara eziyet, bayan cinayetlerini övme gibi birçok cürüm işliyorlar. Kimi kümelerde kabahatler “icraat” olarak isimlendiriliyor ve kişinin küme içinde itibar kazanmasına neden oluyor. Çeteler, yüz yüze buluşmalar da yapıyor. Bazıları yasa dışı faaliyetlere hata örgütlerinde devam ediyor.
Güç arzusu
Çetelerin kimi vakit dostça kimi vakit romantik bağlantılarla kimi vakit da “oyun hilesi öğretme” üzere yollara çocuklara ulaştığını aktaran Psikoterapist Gökhan Ergür, “Çocuk gece yarısı dışarı gitmeye çalışsa ‘Bu saatte nereye gidiyorsun?’ deyip müdahale ederiz. Lakin artık çocuk odasına kapanıyor ve dışarıda karşılaşacağı berbatlığın bin mislini meskeninde yaşıyor” diyor. Çete üyelerinin de yeniden gençler ve çocuklardan oluştuğunu kaydeden Ergür şunları kaydediyor: “Kendini yetersiz hisseden, ailesiyle bağlantısı makûs çocuklar. Dışarıdaki toplumsal yaşantıdan uzaklar. Geleceğe dair umutları yok. Bu formda, hissettikleri eksikleri gidermeye çalışıyorlar. Güç ve itibar elde etmeye çalışıyorlar. İktidar-güç alanı oluşturmuşlar.”
Aileler ne yapabilir
Psikoterapist Ergür’ün ailelere teklifleri şöyle:
* Çocuklarınızla internette geçirdikleri vakit hakkında konuşun. Yargılamadan orada ne yaptığını anlamaya çalışın.
*Tatlı bir lisanla internette kendisini üzen, canını sıkan birilerinin olup olmadığını, bu türlü durumlarda her şeyi sizinle konuşabileceklerini, inançta olduklarını hatırlatın.
* Dijital dünyayla ilgili temel düzey bilgiler edinmek, okullardaki rehber öğretmenlerle bağlantıya geçmek, bir uzmandan takviye almak ya da ailede bu işlerden anlayan biriyle durumları istişare etmeniz çok çok kıymetli.
* Oyun satın alacağım diye marketlerden, AVM’lerden aldırdığı armağan kartlarını, banka hesabı kartlarını vs. yakından takip edin. Bunları nereye, kime harcadıklarını bilin.
Lüks hayatlar
İstanbul Kültür Üniversitesi Adalet ve Kabahat Laboratuvarı Kurucu Yöneticisi Doç. Dr. Ayhan Erbay ise gençlerde artan suça eğilimle ilgili şunları söyledi:
* 10 yıllık dönemlere bakıldığında artıştan kelam edebiliriz. Bu beklenen bir olgu lakin beklenmeyen durum şu: 15-18 yaş aralığındakilerin daha yıkıcı kabahat davranışlarına sürüklendikleri gözle görünür formda artıyor.
* Toplumsal medya bu şahıslara denetlenmeyen bir yer sağlamakta. Sohbet odalarında etkileşimi derinleştirip yüz yüze iletişime geçebiliyorlar.
* Gençler toplum kurallarıyla hareket ettiğinde elde edilebilecek ve yapısı itibariyle yüksek eğitim almak, konut sahibi olmak üzere orta sınıf gayelerden oluşan paketi yetersiz görüyor. Çoğunluğu toplumsal medyada sunulan ve epey lüks hayatlar yaşayanların sahip olduğu maddi varlıkları, güç, hürmet, itibar lakin bilhassa dehşet duyulan bireylere dönüşmek istiyor.
* Suç sürece eğilimi 15-18 yaşlarında en yüksek düzeyde. Birinci kabahat sürece yaşı ne kadar düşükse (örneğin 15 yaş ve altı) uzun bir kabahat evrakı geliştirme mümkünlüğü o kadar yüksek.
* Risk alma iştahı, saldırganlık ve zorbalık davranışlarının yüksek olması; zayıf ebeveyn kontrolü, fizikî istismar ve ebeveyn ihmali, aile içinde ya da akran kümesinde hata davranışının görünmesi, okula ve temsil ettiği pahalara güvensizlik üzere faktörler çocukların tekrar suça sürüklenmesinde tesirli.