“Ayık Yaşamlar” belgeselinin son kısmına konuk olan Psikiyatri Uzmanı Prof. Dr. Onur Noyan, “Bağımlılık gelecek körlüğüne sebep olan bir hastalık. Biz bedene fazlaca giren dopaminin yerini, husus dışında bir araçla tamamlamaya çalışıyoruz. Bu tedavi yolunun en önemli ve en kıymetli adımı ise kişinin, hastalığının farkında olması” diye konuştu.
Psikiyatri Uzmanı Prof. Dr. Onur Noyan, Hande Karacasu’nun yapımcılığını üstlendiği “Ayık Yaşamlar” belgeselinin son kısmına konuk oldu. Noyan, uyuşturucu husus kullanımı ve bağımlılığa karşı alınabilecek tedbirler hakkında ikazlarda bulundu.
Uyuşturucu bağımlılığının bir hastalık, bağımlılığa giden yoldaki “ilk kullanımın” ise davranışsal bir seçim olduğunu vurgulayan Noyan, şunları söyledi:
“Bağımlılığı bir hastalık olarak görmediğimiz vakit bizim bağımlılığa bakışımız da çok farklı oluyor. Bunu bir seçim ya da ahlaki bir zayıflık olarak gördüğümüz vakit bağımlılık güya tedavi edilmesi mümkün olmayan bir durummuş üzere algılanıyor. Nihayetinde bağımlılık bir beyin hastalığıdır. Birinci kullanım her vakit seçimdir. Yani bir bireyin karşılaştığı bir unsur ya da alkolle temasa seçmesi kişinin kişisel tercihidir. Fakat husus beyne girdikten sonra beyinde var olan biyolojik değişiklikler beynin yapısını değiştirir ve bizim bağımlılık dediğimiz hastalık o vakit ortaya çıkmaya başlar. Kişi kendi kendini denetim edememeye başlıyor. Kullandığı unsura yönelik kendini denetim edemediği vakit ne oluyor bu sefer bu son dediği her vakit bir daha tekrar kullanıyor. Sonra fren sistemi bozuluyor, kendini durduramıyor ve nihayetinde fonksiyonellik bozuluyor. Biz buna gelecek körlüğü diyoruz. Bağımlılık aslında gelecek körlüğüne sebep olan bir hastalık.”
“HEPİMİZİN BAĞIMLI OLMA POTANSİYELİ VAR”
Özel olarak bir topluluğun bağımlılığa daha fazla yatkın olduğu savının gerçeği yansıtmadığını belirten Prof. Dr. Onur Noyan, “Elbette genetik yatkınlıklar ve ailevi özellikler kıymetli. Sosyolojik, kültürel, ekonomik birtakım durumlar da tesirli lakin bizim ayırabileceğimiz spesifik bir topluluk yok. Hepimizin bağımlı olma potansiyeli var. Bağımlılar kesinlikle parçalanmış ailelerden çıkar üzere yaygın telaffuzlar hakikat değil. Çok nizamlı bir aile yapısında olan bir ailenin çocuğu da bağımlı olabilir” sözlerini kullandı.
Türkiye’de yüklü olarak kişisel tedavi sisteminin izlendiğini söyleyen Noyan, şöyle devam etti:
“BİYOLOJİK VE RUHSAL TAKVİYE BİR ORTADA OLMALI”
“Bizim önceliğimiz ve tercihimiz tedavinin psikososyal odaklı olması. Yani tedavide hem biyolojik, hem ruhsal müdahale hem de sosyolojik yaklaşımlar olmalı. Hastanın da evvel klinik durumunu anlaması ve hastalığı kabullenmesi gerekiyor. Birçok hastamız bize ailesinin, yakınlarının zoruyla ya da etrafın baskısıyla geliyor ve hasta olduklarını kabul etmiyorlar. Biz birinci evvel farkındalığı ortaya koymaya çalışıyoruz. İkinci etapta kimi test ve tetkikler yapıyoruz. Zira alkol ve husus beyinde kimi değişiklikleri, bedende birtakım değişiklikleri tetikliyor. Karaciğeri, böbrek fonksiyonlarını bozabiliyor. Hastanın yaşadığı yoksunluğu biz öteki ilaçlarla tedavi etmeye çalışıyoruz. Sürece eşlik eden öteki psikiyatrik belirtiler varsa onlara mahsus ilaçlarımızı veriyoruz. Bu biyolojik tarafı, bunun yanında kesinlikle bir psikoterapi süreci öneriyoruz.”
Bağımlılık ve suça yatkınlık ortasındaki kontağa da değinen Noyan, kelamlarını şöyle tamamladı:
“AMATEM’LERİN YAYGINLAŞTIRILMASI ŞART”
“Bağımlılık eşittir cürüm denklemini düzeltmemiz gerekiyor. Cürüm işleyen kişi potansiyel bir bağımlı diyemeyiz. Ya da bir bağımlı potansiyel hatalıdır dememiz çok yanlış oluyor ve maalesef basında en büyük yanılgı bu. Evet kimi ortak yatkınlıkları da var. Lakin daha baskın tetikleyici ögeler var. Ekonomik tablo bağımlılığı etkiliyor mu dersek evet etkiliyor. En kolayından kişinin kullandığı hususlar değişebiliyor. Ekonomik durumu uygun olmayan birisini seçtiği unsurlar, kullandığı hususlarla, ekonomik durumu âlâ olan birisinin kullandığım hususlar farklılaşıyor. Devletin tedavi servisleri maalesef yetersiz. Bu alanda doktor sayısı yetersiz, psikolog sayısı daha da yetersiz. Yani şahıslar özel bir kliniğe gidip alabilecekleri takviyesi, devlette alma ihtimalleri maalesef çok daha az. AMATEM’lerin yaygınlaştırılması, her vilayet ve ilçeye kesinlikle AMATEM açılması, doktor ve psikolog sayısının arttırılması kaide.”